Leczenie Insulinooporności

leczenie insulinoopornosci

Umów wizytę

Co to jest insulinooporność i jak z nią walczyć?

Na samym początku warto jasno podkreślić, że insulinooporność (IO) nie jest chorobą, jak często bywa błędnie określana, lecz specyficznym stanem metabolicznym organizmu. Stan ten charakteryzuje się obniżoną wrażliwością tkanek na działanie hormonu – insuliny, który odgrywa kluczową rolę w regulacji poziomu cukru we krwi.

Dotyczy to przede wszystkim takich tkanek jak wątroba, mięśnie szkieletowe oraz komórki tłuszczowe. W normalnych warunkach insulina umożliwia transport glukozy z krwi do wnętrza komórek, gdzie może być wykorzystywana jako źródło energii. Jednak w przypadku insulinooporności proces ten zostaje poważnie zakłócony, co prowadzi do zaburzeń gospodarki cukrowej w organizmie i może stanowić początek bardziej złożonych problemów zdrowotnych lub choroby.

Insulina z definicji – to hormon wydzielany przez trzustkę, który reguluje stężenie glukozy we krwi oraz mobilizuje jej pochłanianie przez komórki. Po związaniu insuliny z receptorami, na powierzchni komórkowej aktywowane zostają wewnątrzkomórkowe mechanizmy mobilizujące białka transportujące glukozę. Przenoszą one glukozę do wnętrza komórki, a stamtąd używają glukozy jako źródła energii.

Insulinooporność – przyczyny i mechanizmy

Oporność na insulinę to zaburzenie metaboliczne, często będące następstwem nadwagi lub otyłości. Gdy dostarczamy do organizmu zbyt duże ilości glukozy, większe niż jesteśmy w danej chwili spalić, przyjęta glukoza zostanie zamieniona w tłuszcz, który przechowywany jest w komórkach tłuszczowych. Zwiększona masa ciała jest następstwem gromadzenia niespalonego tłuszczu, najczęściej w obrębie jamy brzusznej. Następnie uruchamia się mechanizm insulinooporności, który ma zapobiec wzrostowi komórek w nieskończoność.

Polega on na tym, że komórki zaczynają opierać się działaniu insuliny. Gdy cukier nie jest wchłaniany przez komórki tłuszczowe, jest to sygnał dla trzustki, że ma produkować więcej insuliny, aby unormować stężenie cukru we krwi. Zatacza się więc błędne koło. Mniejsza wrażliwość komórek na insulinę powoduje jej większą produkcję, co zwiększa apetyt i następuje wzrost masy ciała, co z kolei przyczynia się do wzrostu zapotrzebowania na insulinę, a komórki nadal tracą na nią wrażliwość.

Na pojawienie się tego zaburzenia metabolicznego mają też wpływ różne choroby zapalne, metaboliczne, endokrynologiczne oraz autoimmunologiczne. Dlatego w diagnostyce bardzo ważne jest uwzględnienie potencjalnych chorób współistniejących, aby móc je równolegle leczyć.

Objawy insulinooporności

Insulinooporność przejawia się nieswoistymi objawami, które łatwo można pomylić z innymi schorzeniami lub zaburzeniami. Diagnozę insulinooporności należy więc poprzedzić dokładnym wywiadem dotyczącym innych chorób i dolegliwości pacjenta oraz badaniami laboratoryjnymi.

Niektóre z tych  objawów to:

  • ciągłe zmęczenie,
  • senność po posiłku,
  • problem z redukcją masy ciała,
  • otyłość brzuszna,
  • obniżony nastrój,
  • bóle głowy i stawów,
  • zaburzenia koncentracji, tzw mgła mózgowa,
  • ciężki do opanowania apetyt na słodycze (szczególnie po posiłkach),
  • zmiany skórne (włókniaki i rogowacenie ciemne).

Poza tym możemy też zauważyć zwiększone pragnienie, częste infekcje czy trudno gojące się rany. Często możemy zauważyć tzw. brzuch insulinowy. Mówimy o nim wówczas, gdy: u kobiet obwód brzucha wynosi więcej niż 80 cm, a u mężczyzn powyżej 94 cm. Określa się również stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Otyłość brzuszna łączy się z otyłością trzewną, a ta jest alarmująca ze względu na powiązanie z częstszą zachorowalnością na cukrzycę typu 2, choroby układu krążenia czy podwyższony poziom cholesterolu.

Diagnostyka insulinooporności

Jeżeli lekarz zleci badania w kierunku insulinooporności, możemy spodziewać się badań krwi, w których oznacza się glukozę i insulinę na czczo, ocenia się wskaźnik HOMA-IR, czyli proporcję pomiędzy stężeniem glukozy i insuliny we krwi na czczo. Poza tym wykonuje się też test OGGT (3 stopniowy test obciążenia glukozą  z oznaczeniem poziomu insuliny na czczo, po 1 h i po 2 h od spożycia roztworu glukozy).

Wyniki przeprowadzonych badań są szczegółowo analizowane i interpretowane przez lekarza, który na podstawie zebranych danych stawia diagnozę. W przypadku potwierdzenia podwyższonego poziomu insuliny w organizmie, mogącej wskazywać na insulinooporność, lekarz opracowuje indywidualny plan leczenia, uwzględniając specyficzne potrzeby pacjenta oraz ogólny stan jego zdrowia, a także możliwe ryzyko powikłań związanych z zaburzeniami gospodarki cukrowej.

Leczenie insulinooporności

Jeżeli postawiono nam diagnozę i dowiadujemy się, że w naszym organizmie występuje zaburzenie metaboliczne, pojawia się pytanie „Jak to wyleczyć?”. Terapia mająca na celu wyleczenie insulinooporności lub zmniejszenie jej skutków opiera się, w głównej mierze  na wprowadzeniu zmian w stylu życia, stosowaniu diety z niskim indexem glikemicznym, dbaniu o aktywność fizyczną oraz na przyjmowaniu odpowiednich leków. Dobór optymalnego leczenia opiera się na uwzględnieniu indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia danego pacjenta.

Leki, które mogą oddziaływać na poprawę wrażliwości tkanki mięśniowej na insulinę oraz zmniejszenie produkcji glukozy w wątrobie są uzupełnieniem terapii. Kluczowymi elementami i podstawą leczenia insulinooporności jest odpowiednio zbilansowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna w codziennym życiu. Niestety, czasami sama farmakoterapia nie wystarczy. Warto więc skorzystać z pomocy dietetyka i fizjoterapeuty, a następnie przestrzegać zaleceń żywieniowych oraz wdrożyć codzienną aktywność fizyczną. Może być to jazda na rowerze, pływanie, joga czy spacery.

Wszelka aktywność, która będzie źródłem dobrego samopoczucia, ale zapewni również potrzebny ruch do mobilizacji pracy mięśni, przyczyni się do poprawy wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Zmiany, które warto wprowadzić w życie, takie jak rzucenie palenia, zadbanie o higienę snu oraz kontrola stresu również mają duży wpływ na powodzenie w leczeniu IO. Regularne badania krwi oraz obserwowanie swojego ciała i organizmu w celu wychwycenia niepokojących zmian jest kluczowe w utrzymaniu i poprawie swojego stanu zdrowia.

Insulinooporność a dieta – co jeść, aby odzyskać zdrowie

Dietoterapia przy tym zaburzeniu metabolicznym polega na regularnym spożywaniu pełnowartościowych posiłków o niskim indeksie glikemicznym, ograniczeniu cukrów prostych, dbałość o regularne spożywanie posiłków i jedzenie ostatniego posiłku do trzech godzin przed snem. Ważne jest wybieranie produktów niskoprzetworzonych, bez dodatku cukrów. Istotną rolę odgrywa tu przygotowywanie posiłków w domu, ograniczając jedzenia na mieście, zwłaszcza fast foodów.

W diecie stosowanej przy insulinooporności powinny przeważać potrawy gotowane lub przygotowane na parze. Spożywanie odpowiedniej ilości błonnika, który obniża indeks glikemiczny zapewnią nam m.in. produkty pełnoziarniste, a odpowiednia ilość białka w posiłkach sprawi, że po jedzeniu będziemy czuć większą sytość. Jadłospis powinien być bogaty w warzywa i owoce (minimum 400 g dziennie). Należy też pilnować odpowiedniej podaży płynów (spożywanie minimum  2 litrów wody pomaga również łagodzić nadmierne łaknienie).

Co ciekawe, odpowiedni sposób w jaki spożywamy posiłki, pomaga w zachowaniu niższego indeksu glikemicznego w diecie. Jest to, na przykład – jak najmniejsze rozdrabnianie warzyw i owoców w procesie przygotowywania posiłków. Im trudniej coś pogryźć i przeżuć, tym odpowiedź glikemiczna organizmu będzie niższa, trawienie wstępne będzie lepsze, a powolne tempo jedzenia da czas organizmowi na wydzielanie hormonów sytości. Sposób, w jaki łączymy produkty w naszej diecie również ma wpływ na działanie organizmu. Na przykład: zjedzenie chleba z masłem i jajkiem będzie powodowało niższy wzrost poziomu cukru we krwi niż spożycie samego chleba.

Włączenie pewnych produktów do swojej diety i wyeliminowanie tych, które zawierają wysoki indeks glikemiczny, sprzyja dbaniu o prawidłowe BMI, redukcję masy ciała oraz przede wszystkim pozwala spowolnić wzrost stężenia cukru we krwi.

Stres i złe nawyki jako główne przyczyny insulinooporności

Czynnikami wpływającymi na obniżoną wrażliwość tkanek są między innymi niska aktywność fizyczna, nadmiar tkanki tłuszczowej, pomijanie śniadań, przewlekły stres, palenie papierosów, spożywanie alkoholu czy wysokokaloryczna dieta. Są to czynniki modyfikowalne, czyli takie, na które mamy realny wpływ i możemy w pewnym stopniu zatrzymać lub odwrócić ich skutki. Niezmodyfikowanymi czynnikami predysponującymi do insulinooporności są:  podłoże genetyczne, płeć męska, okres pomenopauzalny u kobiet oraz wiek powyżej 45 roku życia. W ich przypadku, ponieważ nie mamy na nie większego wpływu, należy stosować odpowiednią profilaktykę, dbając o regularne badania, aby móc zapobiec rozwojowi zaburzeń metabolicznych.

Wpływ stresu na insulinę

Pod wpływem stresu, organizm zaczyna wydzielać adrenalinę. To sygnał, że trzeba przygotować się do ucieczki przed potencjalnym zagrożeniem. W takiej sytuacji organizm staje się chwilowo oporny na insulinę, co zapobiega wchłanianiu glukozy z krwi. Dzięki temu glukoza pozostaje w krwiobiegu, aby dostarczyć energii mięśniom, potrzebnej im do działania. Adrenalina zwiększając stężenie glukozy we krwi – zapewnia więc mięśniom paliwo do szybkiej reakcji.

Aby ograniczyć wydzielanie adrenaliny, musimy ograniczyć stres. Poznanie właściwych technik kontroli stresu oraz w miarę możliwości unikanie sytuacji stresowych (co niestety jest trudne do osiągnięcia), wpłynie korzystnie na poziom wytwarzanej przez nasz organizm insuliny oraz na nasze zdrowie.

Z jakimi chorobami może wiązać się insulinooporność

Następstwem insulinooporności jest hiperinsulinemia, czyli stan, w którym obserwujemy podwyższony poziom insuliny we krwi. Jej nadmiar wywołuje hipoglikemię. Hiperinsulinemia, która objawia się w stanach przedcukrzycowych, poprzedzając cukrzycę typu 2, zazwyczaj jest wynikiem niedostatecznej ilości dostarczonych węglowodanów i zbyt wysokim poziomem insuliny we krwi. IO jest alarmującym sygnałem dla pacjenta. Iinsulinooporność na tym etapie da się odwrócić, dlatego zdiagnozowanie IO powinno być znakiem do wprowadzenia odpowiednich zmian w trybie życia oraz wypracowania zdrowych nawyków.

Kolejną poważną konsekwencją insulinooporności,  w szczególności tej nieleczonej, jest wysokie ryzyko rozwoju miażdżycy, przewlekłego stanu zapalnego, który obejmuje aortę i tętnice biodrowe, wieńcowe, nerkowe i szyjne i mózgowe. Może skutkować to zawałem serca, udarem mózgu czy ostrym niedokrwieniem kończyny dolnej.

Najczęstsze choroby, z którymi może być związana IO to otyłość, cukrzyca typu 2, zespół metaboliczny oraz zespół policystycznych jajników (PCOS) u kobiet.

Są to tylko niektóre poważne konsekwencje nieleczonej oporności na insulinę. Warto jest mieć o nich świadomość i nie lekceważyć zagrożenia pogorszenia się stanu naszego zdrowia. Warto pamiętać, że samej insulinooporności można zapobiec jeszcze przed jakąkolwiek diagnostyką poprzez zmianę pewnych nawyków i konsekwentnym wprowadzeniu ich w życie.

O czym należy pamiętać i do jakiego lekarza się zgłosić

Jeżeli pojawiają się wszelkie obawy i podejrzenia insulinooporności należy skonsultować się z odpowiednim lekarzem – diabetologiem. Z uwagi na to, że objawy są nieswoiste, powinno się też zapisać na wizytę u lekarza endokrynologa lub ginekologa, w celu sprawdzenia innych schorzeń objawiających się podobnie lub towarzyszących IO.

Pamiętaj, że insulinooporność jest w wielu przypadkach odwracalna! Aby odwrócić lub zmniejszyć ryzyko zachorowania należy ograniczyć węglowodany proste – czyli cukier, białe pieczywo; zwiększyć ilość błonnika oraz zdrowych tłuszczów (awokado, orzechy, oliwa z oliwek) w diecie. Na rynku znajduje się wiele pomocnych książek kulinarnych z przepisami składającymi się z produktów z niskim IG, które pomogą w komponowaniu codziennych posiłków oraz odpowiednim zbilansowaniu diety.

Zadbanie o aktywność fizyczną można połączyć z pasją lub traktować jako formę spędzania wolnego czasu. Niezależnie, czy będą to codzienne spacery z psem, jazda na rowerze do pracy czy zajęcia z jogi, każda mobilizacja mięśni do ruchu będzie zwiększać wrażliwość mięśni na insulinę.

Ograniczenie, a najlepiej rzucenie palenia papierosów jest również ważnym elementem terapii oraz profilaktyki. Nikotyna znacznie zaburza funkcję komórek beta trzustki, odpowiadających za produkcję insuliny. Jest to spowodowane między innymi tym, że nikotyna pobudza wydzielanie hormonów, takich jak kortyzol czy adrenalina, które prowadzą do wzrostu poziomu cukru we krwi, przez co trzustka jest zmuszona do zwiększonej produkcji insuliny. Należy zaznaczyć, że rezygnacja z palenia wymaga czasu i dochodzenia do celu małymi krokami.

Umów wizytę

Picture of Doctor Best

Doctor Best

Skontaktuj się z nami

Zobacz inne nasze usługi